Hoe leer je nou écht iets onthouden? Of beter nog: hoe pas je effectieve leerstrategieën toe om écht te onthouden wat je leert? Ik las laatst in de Volkskrant een artikel over dit onderwerp. Goed bedoeld natuurlijk, zeker met de examens voor de deur, maar ik miste toch wat belangrijke methoden én praktische tips die ik graag met je deel. Misschien herken je dit: Vroeger stampte ik vlak voor tentamens allerlei stof in mijn hoofd, maakte samenvattingen en markeerde driftig tekstboeken. En ja hoor, eenmaal na het examen was mijn hoofd compleet leeg. Al het geleerde was weg, zo zonde. Een volgende keer maar eens wat slimmer aanpakken, dacht ik toen. Naast de strategieën uit het Volkskrant-artikel, de auteur noemt ze: Actief ophalen, switch en hussel, dubbel in je brein en spreiden in de tijd, zijn er nog een paar variaties c.q. aanvullingen. Ik pretendeer overigens niet compleet te zijn, ik vergeet er vast nog wel een paar: Herhalen met intervallen Klinkt simpel, maar hoe vaak doe je het écht? Met gespreid herhalen zorg je ervoor dat kennis verankert in je langetermijngeheugen. Door de tijd tussen herhalingen steeds iets langer te maken maak je die hersenpaadjes supersterk. Jezelf overhoren Leg de samenvatting eens weg en stel jezelf concrete vragen. Dit activeert je geheugen intensiever dan passief lezen. Nog beter werkt het wanneer je dit samen met iemand anders doet. Gedeelde smart … Associaties maken Hoe gekker de associatie, hoe beter je het onthoudt. Verbind nieuwe informatie aan iets bekends, iets grappigs of iets absurds. Ook jouw brein houdt van verhalen dus maak er gebruik van. Uitleggen aan een ander (of jezelf) Een van de beste manieren om iets echt goed te begrijpen én te onthouden, is het uitleggen. Vertel het hardop aan iemand. Als je het helder kunt uitleggen zit het stevig in je geheugen. Vergelijk: actief ophalen uit het artikel. Deze aanpakken zijn voorbeelden van effectieve leerstrategieën om te onthouden wat je leert, zelfs onder druk. Ik moest vorige week zelf voor een opleiding een mindmap maken van de lesstof en daarna een multiple-choicevraag verzinnen die hierop aansloot. Heftig, dacht ik eerst, maar hierdoor zit de stof er nu écht wel goed in. Het bedenken van vragen dwingt je namelijk diep na te denken over de kern van de lesstof—veel intensiever dan alleen samenvatten of lezen. Dit sluit aan bij wat onderwijsexperts zoals Paul Kirschner en Mirjam Neelen benadrukken in hun boek Evidence-informed Learning Design (2020). Zij stellen dat het creëren van eigen leerproducten, zoals vragen of schema’s, leidt tot diepgaander begrip en beter onthouden van informatie. Daarnaast versterkt een mindmap je visuele geheugen. Onderzoek van Novak en Cañas (2008) toont bovendien aan dat mindmaps helpen om relaties tussen concepten beter te begrijpen waardoor informatie steviger in je geheugen wordt verankerd. Storytelling kan trouwens ook hier wonderen doen. Ik had vroeger een docent die steeds allerlei (geschiedenis) feiten koppelde aan spannende verhalen. Nu weet ik waarom ik die nog steeds weet. En dan nog een laatste tip: Combineer effectieve leerstrategieën voor beter onthouden. Wissel af tussen actief ophalen, tekenen en jezelf overhoren. Je brein blijft wakker, je concentratie scherp en je kennis op de plek waar het hoort: Paraat tijdens een examen én daarna.